MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGOẠI GIAO “DĨ BẤT BIẾN, ỨNG VẠN BIẾN” HIỆN NAY

Một trong những di sản tư tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta là bài học về phương pháp ngoại giao: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Việc nghiên cứu, vận dụng phương pháp mang tính nguyên tắc chỉ đạo này trong công tác đối ngoại hiện nay là rất cần thiết, quan trọng. “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” là lấy cái không thể thay đổi (bất biến) để ứng phó với muôn sự thay đổi (vạn biến). Theo đó, cái “bất biến” là lợi ích của quốc gia, dân tộc, mà độc lập dân tộc, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc,… là cốt lõi. Cái “vạn biến” là cách ứng phó tài tình, khéo léo, linh hoạt; kết hợp hài hòa giữa mềm dẻo và kiên quyết, giữa chiến lược và sách lược, giữa cương và nhu, giữa chủ động và sáng tạo trong những tình huống cụ thể, mà dù trong hoàn cảnh nào, khó khăn đến đâu cũng phải giữ vững nguyên tắc để đạt cho được cái bất biến. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Nguyên tắc của ta thì phải vững chắc, nhưng sách lược của ta thì linh hoạt”. Để thực hiện được “ứng vạn biến”, điều quan trọng là phải đánh giá đúng tình hình quốc tế và sự tác động đối với nước ta, cả mặt thuận và mặt bất lợi. Đặc biệt, về sách lược phải xác định được giới hạn của sự nhân nhượng để đề ra chính sách, phương pháp, cách thức tiến hành phù hợp, hiệu quả, đảm bảo giữ vững nguyên tắc chiến lược:

Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Bởi vậy, về lâu dài, ta phải mạnh lên cả về mặt chính trị và kinh tế, có vị thế quan trọng trên trường quốc tế thì tiếng nói trong ngoại giao mới có trọng lượng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Thực lực mạnh, ngoại giao sẽ thắng lợi. Thực lực là cái chiêng mà ngoại giao là cái tiếng. Chiêng có to, tiếng mới lớn”.  Thực hiện phương pháp ngoại giao “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng, Nhà nước ta đã đề ra các chủ trương, đường lối chiến lược, sách lược ngoại giao phù hợp, vừa đáp ứng nhiệm vụ trước mắt, vừa có tính chiến lược lâu dài.  Hiện nay, tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường; các nước lớn có sự điều chỉnh chiến lược, vừa hợp tác, thỏa hiệp, vừa cạnh tranh, đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau. Do đó, việc nghiên cứu, vận dụng phương pháp ngoại giao “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước. Trong phạm vi bài biết, tác giả đề xuất mấy vấn đề có thể tham khảo, vận dụng:

Trước hết, cần nhận thức, xác định rõ cái “bất biến”, cũng như cái “vạn biến” trong quan hệ quốc tế hiện nay. Cái bất biến, xuyên suốt, không có gì khác, đó chính là lợi ích quốc gia, dân tộc, là độc lập dân tộc, chủ quyền, sự thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; là chế độ xã hội chủ nghĩa, vai trò, quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tiếp tục “Thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển” là một nguyên tắc bất biến trong tình hình hiện nay. Cùng với đó, chúng ta cần phát huy sức mạnh tổng hợp, kết hợp chặt chẽ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.  Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, có thực lực mạnh, thì ngoại giao sẽ thắng lợi; trong đó, đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại là những người giữ vai trò quan trọng. Vì vậy, Đảng, Nhà nước cần “chăm lo đào tạo, rèn luyện đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại; bồi dưỡng kiến thức đối ngoại cho cán bộ chủ chốt các cấp” đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Qua đó, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ, mục tiêu của công tác đối ngoại trong tình hình hiện nay./.